"O proxecto da miña vida" Rubén Riós

Rubén, ese rapaz que non dubida en abrirche as portas da casa. Polifaceticamente amable, sempre disposto cun sorriso a cambiar o mundo. Amante do touciño galego á plancha de brasa, do pan de castaña de Riós e do pastelón. Dedicado á súa familia, coa amabilidade no sangue e a paixón polo produto do país. Confesa debilidade polos seus sobriños pequerrechos. Carla, unha nena loira e de ollos grandes, fala del coma se fose un super héroe. Rubén é tan alegre. El cóllete da man e diche que te comas o mundo, que é dos valentes. Sempre servicial, por todos e para todos.

Presenta a gala contra o cancro de Ourense, colabora con protectoras de animais, fai obradoiros de radio nas escolas galegas, colabora con bancos de alimentos, festivais de música e baile galegos, organiza o Festival de Artes Escénicas de Riós, e sempre, sempre, promociona os produtos e actividades da súa aldea (se ata se puxo Riós de nome artístico! Que mais?)… e ata é rei mago na cabalgata. En definitiva: entregado ás causas, entregado á vida.

Sen saber se ir do xeral ao específico ou ao revés, comecei unha entrevista co actor e director Rubén Riós que veu cargada de ilusión, enerxía e ganas de cambiar o mundo. Nunha conversa telefónica por problemas de desprazamento contoume como naceu o proxecto, as súas aspiracións e, sobre todo, as ganas de vivir da xente, del mesmo e de algo tan bonito como Máis ca vida. Xunto coa súa produtora Claqueta Coqueta comeza hai dous anos un precioso proxecto de axuda á inclusión social para persoas con discapacidade intelectual. Explicalo non basta, isto é o que ten para contar:

-Como nace Máis ca vida e que é o que te leva a ti e a Claqueta Coqueta a levala a cabo?

Vida nace da miña andaina profesional no eido do mundo do espectáculo, do audiovisual, cine, teatro… Empecei a colaborar fai 5 anos con distintas asociacións, fundacións, galas benéficas, xuntanzas de distinta índole para axudar ás distintas persoas de maneira individual ou a distintos colectivos. Chegou un momento no que esta demanda por estar nestes eventos cada vez crecía máis. Para axudar hai que poder.

Entón empecei a pensar nun proxecto que puidera combinar a miña profesión cun proxecto no que os protagonistas fose toda a xente coa que coincidira nunha gala ou fose axudando. Entón aí apareceu unha fundación de Ourense, onde coñecín a 25 persoas especiais, moi especiais. Falei coa presidenta e empezamos a traballar un pouco con eles e compartir algunha tarde cos rapaces a través de improvisacións teatrais, a gravalos e facer algún xogo audiovisual. Empezouse a cocer un pouco o proxecto Máis ca vida, que está dentro do proxecto Vida.

Máis ca vida é o documental que nos levou a Vida. Máis ca vida é o documental no que fun gravando estas sesións con eles durante case un ano. Comezamos por lectura en grupo, improvisacións teatrais, improvisación de situacións límite… E despois deste proceso Claqueta Coqueta convocou un casting na cidade de Ourense no que eran eles os que decidían. Eu quería que eles se viran do outro lado. As persoas con calquera tipo de discapacidade normalmente en todo momento ven como decidimos sobre eles. Un pouco porque pensamos que non se poden desenvolver por si mesmos con esas capacidades que nos cremos que deberían ter. Eu o que intentei nestes ensaios foi traballar de ti a ti. Eles cada vez o foron agradecendo máis e foron espíndose a nivel emocional diante miña. No bo sentido da palabra, xa que neste proxecto non buscamos o sentimentalismo máis barato nin a pornografía sentimental, que creo que nos equivocaríamos. Buscamos o que é a vida.

Nestes ensaios dinme conta de que había varias problemáticas que eles tiñan moi latente: o tema do namoramento, cando lle teñen que dicir aos seus pais que se namoraron dunha persoa. Son rapaces que viven moi preto e moi súper protexidos polos seus pais. Outro tema era o embarazo, que lles preocupa moito e ás veces non está ben visto. E outro é de como os ve a sociedade e que a sociedade pensa moitas veces que eles non son conscientes da súa discapacidade, e moitos deles si son conscientes das súas discapacidades ou das súas formas especiais.

A partir de Máis ca vida chegamos a Vida. En Vida senteime con guionistas a traballar con eles nunha historia na que se visen esas problemáticas. Así naceu Vida, que son 22 minutos de ficción. Aquí había un problema: se os dous protagonistas da historia non eran  persoas con discapacidade, o proxecto quedaba coxo. Entón que fixen? A última parte dos ensaios de Máis ca vida foron dedicados a traballar con esas persoas ás que se lles daba mellor a interpretación. Aí empezou outro camiño: que eles fosen os protagonistas de Vida. Moitos deles teñen unha frase, outros son figurantes… e dous deles son os protagonistas. Como na vida mesma. En vida os secundarios non son os rapaces con discapacidade: temos a Luis Iglesias; a Javier Gutiérrez, que recentemente gañou o Goya; Cristina Castaño; María Mera…

-Por que o nome “Máis ca vida”?

Chámase Máis ca vida porque a realidade sempre supera a ficción.

-Como plantexástedes o proxecto cara a inclusión social? Como vos informástedes, vos posicionástedes e argallástedes este proxecto no sentido da inclusión?

O que fixemos é traballar con rapaces formadores e xente que xa traballaba nesta fundación. Non partimos de ningunha premisa nin de ningún formato. Foi o trato ti a ti intentando que un director, neste caso eu, traballando con eles coma se fosen persoas, entre comiñas, “con ningunha discapacidade”. Eu aí en todo momento os tratei como ten que ser: con total normalidade. Eles pasaron a ver aos actores ou ao director como un amigo e non tivemos ao lado a ningunha psicóloga nin a ningunha persoa que traballase con persoas con discapacidade. Simplemente o trato ti a ti. Eles valorárono moito. Hai un gran problema á hora de tratar con persoas con discapacidade. Non son nenos. Aínda que eu sempre digo unha frase “Nós o pensamos, eles dino”. Eles verbalízano, aí está a súa sinceiridade.

-Como viviches dirixir este proxecto e esta curta? Que cres que te levaches del e que cres que deixaches ti para eles?

Eu entrei neste proxecto nun primeiro momento coa idea de aportarlles a eles moitas cousas. Iso terano que dicir eles. E me marchei deste proxecto pois… de todos os que levo estado foi unha aprendizaxe a nivel profesional e persoal que ningún outro na miña vida me vai a dar. Chegarán outros máis grandes, ambiciosos, con máis presuposto…co que queiras. Pero ter en escena a un Javier Gutiérrez a 4 dias de que lle dean o Goya e ter en escena a un “Óscar da vida”, un rapaz con discapacidade para o que o seu día a día non é nada fácil, nada fácil… e que esa secuencia, que é brutal a secuencia do banco. Cando a vexas vas dicir “é unha combinación brutal”, acórdate de min cando a vexas. Mónica Ferreiro e Oscar Rodríguez que son os protas da historia… é a vida mesma. É no seu traballo, no seu esforzo onde se ten que reflexar a sociedade de hoxe en día para poder levantarse todos os días cun sorriso.

Respecto a todos os meus proxectos anteriores este é o proxecto da miña vida.

-Vese que che resultou moi gratificante pero, por outra banda, atopástesvos con algunha traba?

Rubén lanza un longo “siiiii” antes de que remate a pregunta, cun matiz angustioso.

Moitas trabas, si, si. A primeira traba era eu mesmo para min mesmo. É un proxecto moi esixente, que che leva moita dedicación en horas profesionais e que aparece unha implicación persoal con cada un deles, que eu intento seguir alimentando. Un dos grandes problemas cando estabamos a piques de rematar os ensaios e unha das preguntas que máis se repetía entre estes rapaces e rapazas, homes e mulleres era: “Rubén… e cando acabe Vida, que?”.

Para convencerme de que podía levar este proxecto cheguei a un punto de inflexión, porque é un proxecto complicado porque traballas nunha liña roxa moi delicada: estamos traballando con xente con discapacidade, construíndo personaxes con sentimentos, con realidades… pero non podes irte á pornografía sentimental ou ás desgrazas da xente. Teste que ir ao que poden aportar. E utilizar o que teñen nas súas vidas: tanto as alegrías como as penas para que eles o puidesen plasmar na pantalla. Xogabamos entre a realidade e a ficción cun tema moi delicado que tanto no documental como en Vida queda plasmado pero sen caer no sentimentalismo barato.

-Entón entendo que enfocástedes o proxecto non cara contar as historias de penas que vive a xente, senón cara a un empoderamento, un saber facer, un traballar coas súas habilidades e chegar a facer algo bonito e algo novo.

Si, aproveitando o que eles tiñan xa de man. Buscamos un pouco escoitalos e ver aquelas cousas que eles xa tiñan traballadas na súa vida e no seu día a día e a partir de aí poñelas ao servizo da produción.

-Podemos dicir que eres unha personaxe solidaria. Este 21 de marzo asistiches e presentaches a gala de Down Ourense para a visibilización do colectivo con Síndrome de Down, tes ducias de publicacións nas redes sociais promocionando eventos colaborativos con colectivos en risco de exclusión social, colaboraches na organización dunha gala contra o cancro en Ourense, unícheste a #algosemueve, unha campaña para a visibilización das persoas con enfermidades raras… De onde nace este espírito concienciado coa unclusión social, con todos estes movementos que cambian un pouco o mundo?

Eu traballo poñéndome da pel dos demais sempre. Cando me sento con alguén tanto a nivel empresarial como persoal eu póñome do outro lado. Egoistamente, poñéndome do outro lado me gustaría que a min tamén me axudasen. Eu sei que podo axudar moito, e os que podemos axudar temos que axudar. As persoas de cara ao eido público teñen unha maior visibilidade, se eres unha persoa coñecida pois axuda máis. Se eu en sábado podo sacar dúas horas do meu tempo e dedicarllo a alguén que o precisa ao mellor máis ca min e que sei que habería alguén que se eu o necesitara tamén o faría por min… pois non queda outra que axudar.

Todas estas palabras semellaban saír dun enorme saco de agarimo que Rubén ten para dar. Foi máxico compartir con el esta conversa e poder ver cómo un pequeno xesto, unhas tardes cunhas persoas, poden cambiar tanto a súa maneira de ver a Vida como da Vida de velas a elas. 

O documental e a curtametraxe sairán en Setembro e estará dispoñible nalgunhas salas comerciais. Ademais, percorrerán Galiza con proxeccións tanto en interior como en exterior para dar a coñecelo. Tamén prevén lanzar o proxecto a festivais tanto nacionais como internacionais de curtamentraxes e de documentais.

Rubén conta que remataron algunha escena con todo o equipo técnico, actores e actrices chorando coma nenos. Nunha destas di “eu dinme conta de que a mirada de Mónica era de verdade”. Cando remataron, con todos chorando, acercouse a Mónica e díxolle “Mónica, que tal?” e ela contestou “Ben, Podo chorar xa?”. E se pasou dez minutos chorando e rindo á vez. Choraba pola tristeza que lle producía ver a situación que vivira na realidade a súa avoa. Ría porque desta vez era mentira, só era ficción. 

Grazas, Rubén, por facelos soñar. Por facernos soñar. 

Kurdistán, o pobo prohibido

Fatma

O primeiro día

o mestre pintou unha árbore

con  mazás brancas

ao lado da xanela.

Cada un de nós tiña a súa mazá.

Tiñas que aprender a falar turco,

a ser turco.

Ás veces pegábanos.

Ás veces traía caramelos.

Ao final do ano todas as mazás

eran vermellas.

Agás a miña.

Eu son curda.

Séchu Sende. “Viagem ao Curdistám para apanhar estrelas” (2012, 70)

A primeira vez que asistín conscientemente a un manifesto pro-kurdo foi no Newroz de Porta Faxeira, un dos kebap de Compostela. Unha sala de palestras improvisada e chea ata a(s) bandeira(s) presentábasenos misteriosa a moitos de nós. Á fronte unha mesa decorada coa bandeira independentista do Kurdistán. Dun cordel penduraban cartolinas amarelas, brancas, verdes e vermellas. Nunha das paredes había un pano cun retrato ao principio descoñecido para min. Máis adiante sabería que se trataba de Abdullah Öcallan, o líder do Partido de Traballadores Kurdos.

Alí comezou unha sesión sobre o maior pobo non independente do mundo, con 45 millóns de kurdos sen voz.

Comeza por un breve repaso sobre a historia kurda que sitúa en contexto a situación actual. Co seu berce na antiga Mesopotamia, o pobo kurdo gozou durante moito tempo dunha certa liberdade e recoñecemento baixo o dominio islámico. Co auxe do Imperio Otomano o país ficou fragmentado nos Estados otomano e persa. Na parte otomana tiveron autonomía, pero os feudos kurdos comezaron a ser controlados polo estado centralista otomano. Así foi que en 1804 a cidade de Batman dirixiu as armas contra el.

Despois da I Guerra Mundial, no 1920, as forzas aliadas (a excepción de Rusia e EEUU), firmaron Tratado de Sèvres, que nunca chegaría a ser ratificado. Se ben se recoñecía o dereito á autodeterminación das nacións dos antigos imperios e prevía a creación dun Estado Kurdo, este ficaba con dúas terceiras partes do seu territorio eliminadas: áreas fértiles e terras de pastoreo.

No ano 21 os turcos e os kurdos fundaron unha república común, cunha constitución que recoñecía no artigo primeiro que Turquía sería un país kurdo tamén. Isto non duraría moito, pois no ano 23, tras o Tratado de Lausana que dividía Kurdistán entre Turquía, Siria, Irán, Irak e a antiga URSS, Turquía renegaría os dereitos dos kurdos. Nos anos 25, 29, 31 e 37 sucedéronse varios levantamentos de armas que serían brutalmente asoballados.

Desde finais dos anos 80 a tensión en Kurdistán aumentou, traducíndose nun aumento da presión exercida polos estados centralistas sobre o pobo kurdo, que derivou nunha maior actividade armada do Partido de Traballadores Kurdos (PKK). No ano novo kurdo (Newroz) de 1992, estímase que o exército turco matou a máis de 200 manifestantes pro-Kurdistán.

Actualmente os kurdos non son recoñecidos nin respectados como pobo diferenciado con lingua, cultura e territorio propios. Falar kurdo está prohibido e o proceso de transición cara a cultura e o idioma turco está sendo completamente asoballante para o pobo de tradición.

Nas janelas da escola ao pé do cemitério

nom há desenhos de peixes ou elefantes:

só bandeiras de Turquia.

Há tantas que nom devem deixar entrar bem a luz do sol.

Séchu Sende. “Viagem ao Curdistám para apanhar estrelas” (2012, 80)

No ano 90 foron legalizados os partidos kurdos en Turquía, pero teñen unha gran barreira: necesitan como mínimo o 10% dos votos do país para poder levar deputados ao parlamento. Ademais, fai falla o consenso de entre 75 e 80 deputados para poder reclamar con efectividade os dereitos que se lle deben. O Partido de Traballadores Kurdos ten unha grande base feminista. Explican que se as mulleres non quedan libres, non ten ningún sentido dicir que son libres. A resistencia kurda en Kuvani está formada por un 60% de mulleres que loitan pola causa. Preocúpalles a grande presenza teolóxica no resto de partidos e a falta de socialismo. Os kurdos queren acadar a súa autodeterminación da man do confederalismo democrático.

 

Retrato de Öcallan por Hierry Ehrmann

“O confederalismo Democrático de Kurdistán non é un sistema estatal, senón un sistema democrático das persoas sen un Estado. Coas mulleres e a xuventude en vangarda, é un sistema no cal todos os sectores da sociedade desenvolverán as súas organizacións democráticas propias. É unha política exercida polos cidadáns libres confederais, iguais para elixir aos seus representantes rexionais. Está baseado na súa propia forza e pericia. O seu poder deriva das persoas en todas as áreas, incluíndo a súa economía, buscarase a autosuficiencia. Este tipo de autoridade ou administración pode ser chamada administración política non estatal ou democracia sen estado”   Abdullah Öcalan

Resul Berti

Resul é un home Kurdo. Vive en Asturias desde hai varios anos e coñecímonos cando o abordei despois de que dera a conferencia da que falaba ao principio, sobre a situación do pobo kurdo nestes momentos de tensión e desesperación internacional. Tímido, contéstame que si á miña petición dunha entrevista, que, por desgraza, tivo que ser por correo electrónico por mor das súas dificultades de desprazamento. Resul é activista. Recórdase comprometido coa causa kurda desde que ten uso de razón, e nunca pensa en deixar de lado os obxectivos que persegue.

 -Que é Kurdistán desde os ollos dun kurdo?

Antes de todo Kurdistán es un territorio injustamente repartido y los Kurdos hace varios siglos se sufren esta situación.  Kurdistán es una colonia internacional, Kurdistán tambien es el simbolo de lucha y de resistencia. Kurdistán es un territorio muy rico de petróleo, de agua, minas y materiales, por estas razones los países con poder  tuvieron tanto interés en nuestra tierra kurda. Kurdistán es nuestra madre tierra en la que hace más de cinco mil años vivimos y compartimos con otras naciones.

Como un chico kurdo amo mi tierra con todo mi corazon, y me gustaría pensar en un futuro de un Kurdistán libre. Es una  tierra que esta llena de historia y leyendas, para un kurdo el nombre de Kurdistán es muy especial y alegre…

-Como é ser kurdo nos distintos países que ocupan o territorio de Kurdistán?

Lo primero que piensas es desprecio. Ellos no respetan nuestra cultura ni nuestra forma de vivir. Ellos hablan su idioma y viven su cultura y tú no puedes. Los Kurdos a la vez viven tres culturas distintas, cultura Turca, Árabe y Persa También aprenden sus idiomas y costumbres. Por ejemplo los kurdos de Turquía hasta los seis años no sabemos el idioma Turco. A partir de los seis años es cuando empezamos el colegio aprendemos el Turco. Los Kurdos de Irak, Irán y Siria lo mismo.

-Que é o que leva aos kurdos a sufrir a situación actual?

Al final de la primera guerra mundial con la caída del imperio Otomano todas los naciones que estaban bajo el mandato de los Otomanos consiguieron su independencia menos los kurdos.

Entre 1915 y 1923 con un juego internacional dejaron a los kurdos sin país. A partir de 1923 hasta hoy en día los Kurdos varias veces se rebelaron y levantaron las armas contra los países colonialistas pero no consiguieron su independencia.

Es una injusticia lo ocurrido, más de cuarenta millones de kurdos se quedaron sin libertad y sin país.

Los imperialistas repartieron el territorio kurdo por el interés, porque Kurdistán es un sitio muy rico y estratégico, por eso nunca nos dejaron en paz… Los kurdos siempre lucharon contra estas injusticias y sigue la lucha Kurda.  

-Que movementos se están a formar na sociedade kurda para enfrontar esta situación?

A partir de 1923 hasta hoy los Kurdos varias veces levantaron las armas. En 1946 los dirigentes kurdos fundaron El Partido Demócratas del Kurdistán (KDP). En Irán el mismo año los Kurdos consiguieron su independencia (La República de Mahabad Kurdistán de Irán). Pero sólo duró 11 meses: fue aplastada por estado de Irán en el mismo año.

KDP a partir de 1960 empezó una guerra contra Irak para la liberación de los kurdos. Desde la segunda Guerra del Golfo los Kurdos de Irak consiguieron sus derechos de autonomía, fundaron su parlamento, tienen su defensa propia, bandera y su sistema educativo. Es un distrito federal.

En la parte de Turquía un grupo joven kurdo bajo de dirigencia de Abdullah Öcalan en 1978 fundó un partido que se llama PKK (Partido de los Trabajadores del Kurdistán). PKK a partir de 1984 empezó una guerra abierta contra el estado Turco hasta 2013 que dejó 35 mil muertos. Desde hace dos años entre el PKK y el estado turco hay una tregua, sigue un proceso de paz. En las montañas del Kurdistán hoy en día hay cerca de 10 mil guerrilleros del PKK que están luchando por liberación de tres partes del Kurdistán (el Kurdistán de Turquía, Irán y Siria). El líder histórico del PKK Abdullah Öalan con un complot internacional fue capturado 1999 en la capital de Kenia y llevado a Turquía. Fue condenado a cadena perpetua hace 16 años. Está en una prisión de alta seguridad en “Imrali” (es una Isla) cerca de Estambul.

-Vedes a independencia como algo pouco realista. Propoñedes un sistema de confederalismo democrático. Cres que é a solución?

Los kurdos tenemos que ser realistas, durante la historia luchamos contra muchos países.

Si hubiera sólo un país ocupando nuestro territorio podría ser más fácil lograr nuestra independencia. Con la política del mundo hoy en día es muy difícil, entonces para resolver este problema de manera más fácil, pienso que la mejor solución es Confederalismo.

El Confederalismo democrático por lo menos no va cortar la relación entre los Kurdos. Los kurdos de esta manera pueden vivir en paz junto con los países a los que pertenecen.

O panorama

Resultados das eleccións turcas: Fonte: EL PAÍS

Nas últimas eleccións o movemento turco e a esquerda turca lograron 80 deputados nunhas eleccións históricas. Isto supuxo o retroceso do partido Xustiza e Desenvolvemento (AKP) liderado por Erdogan e a súa organización islamista, cun modelo político e económico marcado polo neoliberalismo, unha alianza férrea con EEUU e un proxecto de inxerencia nacional, por exemplo en Siria, onde acumulan denuncias por armar ao ISIS.

  Co 13% dos votos (6 millóns de persoas) e 80 postos no parlamento, o gran gañador das eleccións foi o Partido Democrático do Pobo (HDP), ligado ao PPK e conformado polo pobo Kurdo en alianza cos sectores de esquerda e progresistas. Esta victoria é un halo de esperanza para os que buscan a liberdade e a democracia, un avance para o pobo kurdo non só en Turquía, senón tamén en Siria, Irak e Irán.

No 2014 o Estado Islámico conquistou unha parte da mesopotamia sirioirakí e fundou criminalmente un califato. Os kurdos están sendo torturados e reprimidos polas potencias occidentais centralistas interesadas nos recursos naturais e o petróleo do país, e polas forzas do Estado Islámico. En Oriente móvense moi rápido os intereses. O pobo kurdo loita incansable contra a ameaza de Daesh. Cada día avanzan reconquistando territorios ocupados polos que din matar en nome de Deus, liberando aos pobos da zona da ameaza terrorista.

Kurdistán lanza un berro internacional para que se lles permita decidir sobre o seu propio territorio, sobre a súa propia cultura e sobre a súa propia lingua. Pídese a liberación dos presos políticos, que os kurdos deixen de ser botados das súas casas para logo derrubalas, pídese o cese dos asasinatos en nome dunha teocracia fascista que non representa ao pobo oprimido. Nun mundo no que os medios de comunicación están rexidos baixo os intereses económicos e políticos, dar visibilidade a este tipo de conflitos é realmente complicado. O petróleo manda máis que a vida dun pobo oprimido.

Ollo por ollo e o mundo ficará cego

“Tiroteo en París” foron os primeiros titulares. “Xa o lerei logo”, pensei. Púxenme unha peli allea á terrible realidade que se asomaba. Comezan a chegar mensaxes. “Meu deus, viches o do atentado en París?”. Inmediatamente abro Google e aparéceme un seguimento en directo en El País. Entro. Xa contaban máis de 30 mortos. Palidecín.

Varios terroristas do Estado Islámico irrumpiron en dous restaurantes: Le Carrillon e Le Petit Cambodge, e coseron a tiros a canta persoa se lles puxo diante. Tamén se produciron varias explosións nas inmediacións do estado de fútbol de San Denise. Algo máis tarde, entraron na sala de festas Bataclan e, ante a mirada simpática dos alí presentes, que pensaban que era parte do show de Eagles of Death Metal, encarnizaron unha matanza contra mozos e mozas que berraban suxeitando os corpos sen vida de amigos, irmáns, compañeiros de vida.

E nese momento pensei: a vinganza sérvese en prato frío, e este é o prato máis frío que ISIS lle podía pór diante a Europa. E tivemos que tragalo enteiro. Francia levaba meses bombardeando Siria. Matando civís, tamén. Ollo por ollo, dente por dente.

E este venres dinme conta de que hai mortos de primeira e mortos de segunda. Choramos París e poñemos a súa bandeira na foto de perfil do Facebook, pero non choramos Afganistán, Arxelia, Iraq, Líbano, Libia, Mali, Palestina, Serbia, Sudán, Siria, Yemen, Sáhara...

Tamén gaño fe na humanidade. Milleiros de mensaxes de apoio ás familias das vítimas, pero tamén a todos os musulmáns que berran “NOT IN MY NAME”. E asistín á creación do hastag #YoTeAcompaño, para facerlles ver aos musulmáns que teñen medo de sufrir islamofobia que non están sos, que os acompañaremos pola rúa se o precisan.

Pero tamén perdo moita fe na humanidade. Cando Antena 3 publica unha imaxe dun dos yihadistas, na que, misteriosamente, saca unha foto ao espello cun corán e leva un chaleco de explosivos. Todo photoshopeado. Cando un reporteiro da BBC especula dicindo que os terroristas tuitean co hastag #ParisInFlames e non é certo. Cando se inicia unha vaga de mensaxes islamofóbicos e deplorables polas redes sociais “fuera de nuestro país”, “aquí solo queremos cristianos”. Tuits como “Si eres musulmán y tienes miedo a sufrir islamofobia, te jodes, #YoTeAcompaño, pero a la frontera”.

Como dixo Einstein: “hai dúas cousas infinitas: o universo e a estupidez humana, e da primeira non estou seguro”.

Torresmos hardcore

Laura Casal Tizado

Venres. Catro da tarde. Saimos de Santiago pola nacional 634. Na radio do coche soa Motorhead, algo máis que apropiado cando nos dirixiamos á capital galega do hardcore: Viveiro. A viaxe por nacional é algo máis longa, case dúas horas, pero faise amena. Puiden observar como mudaba a paisaxe en canto entrabamos na Terra Chá: o terreo deixa de dar tanto a lata con subidas e baixadas e a lousa negra comeza a conquistar os tellados das casas.

Despois dunha hora e media de camiño chega o gran reto, O Muro de Invernalia, a serra implacable que separa con vento, auga e frío os “reinos do sur” de Viveiro. A Gañidoira. Ese alto que cando neva impide aos viveirenses volver a casa, que case custa máis tempo cruzalo que facer todo o camiño ata el. Nas súas cristas, ducias muíños eólicos xiran as súas aspas, destrozando a fermosa paisaxe de matices verdes que poboan os altos cumes. Acercámonos a Viveiro. Un treito de impresionantes casas de indianos deixadas caer e poboadas pola maleza e o caruncho anuncian a chegada á vila. Paramos no barrio de Verxeles, a carón da estación do FEVE, onde eu me hospedaría, a deixar as maletas.

A viaxe foi longa, e que mellor que Lugo para recargar enerxías. Adentrámonos no casco histórico de Viveiro e o cheiro a calamares fritos e chourizos ao viño empapou o meu nariz e fíxome a boca auga. Bares a un lado, bares a outro. Viveiro é unha vila que vive por e para a cultura de viños e cañas. En Viveiro descubrín os torresmos, anacos de touciño, aínda coa pel do porco, fritos, moi crocantes. Agora son froito da miña devoción. Chegamos á praza maior, o centro neurálxico da vila. A un lado o Concello vello, no centro o moderno (que non consegue mimetizarse coa entorna) , aos outros casas adornadas con estupendas galerías cheas de luz desde as que se pode ver aos nenos xogar, aos pais tomar algo na Resaca e aos turistas pasear. A estatua de Pastor Díaz vixía desde o alto.

Logo de percorrer o centro, atravesamos cara ao paseo marítimo por unha das antigas portas da muralla que arrodeaba Viveiro tempo atrás, a de Carlos V. Este paseo foi recentemente remodelado e é marabilloso para tirar unhas cantas fotos da ría, tanto de noite como de día, coa vista da Ponte da Misericordia, que atravesa cara a Covas de fondo. Unha paisaxe de mastros de todas as alturas e gaivotas que se entrecruzan inspira as máis fermosas sensacións mariñeiras. Cheira a ría en Viveiro.

Sábado. Once da mañá. Dispoñémonos a facer unha ruta eclesiástica. A fermosa e branca praza de Santa María primeiro (que pola noite descubriría como lugar de culto de vasos, xeos e botellas de alcohol), co convento das Concepcionistas e a Igrexa de Santa María presidindo. Máis tarde a Igrexa de San Francisco, que se amosa impoñente ao cumio dunha grande escalinata. Era a igrexa do Convento de San Francisco , que aínda se conserva anexado ao seu lado esquerdo, hoxe utilizado como centro de servizos sociais. Na parte de atrás hai unha zona arbolada moi tranquila (que pola noite descubriría como lugar de culto de papel de liar, cartóns e clippers desmontados). Continuamos a ruta cara a Porta da Vila, atopándonos no camiño coa chamada Gruta de Lourdes. Está aos pés do Convento das Concepcionistas e é unha capela ao aire libre dedicada á Inmaculada Concepción construída como a que existe en Francia, como se estivese escavada na rocha. Entre as reixas que a gardan, un gato abandonado miañaba pedíndonos agarimo.

Catro da tarde. Collemos o coche lanzámonos á aventura polo máis profundo do monte viveirense para visitar o que eles lle chaman unha “excelencia turística”, o Pozo da Ferida. Moita excelencia turística pero o Concello debe de levar anos sen rozar as silvas e os toxos que poboan a “ruta” ao pozo. Aquí convén ir con botas e roupa para manchar, porque unha boa cuada non cha quita ninguén se pos mal un pé en calquera momento da empinadísima baixada. Pero chegar abaixo paga a pena. Unha enorme poza presidida por unha pequena cascada e arrodeada de rochas e vexetación que parecen coidadosamente colocadas da maneira máis fermosa posible. Conta a lenda que se te bañas no Pozo da Ferida, aquelas doenzas físicas que teñas, curan. A auga tiña tan boa pinta que por pouco, e a menos de 15 graos de temperatura, sen toallas e sen traxe de baño, nos damos unha chapuzada.

Doce da noite. Saimos de Verxeles para dar a parar ao local favorito da etnia hardcore de Viveiro: o Punto. Un minúsculo e lúgubre antro aderezado con Jägermeister, cuns dardos ao fondo e unha pequena mesa encartable colocada estratexicamente nun lado do local para poder xogar ao póker de dados apostando tragos. Unha estética de pantalóns caídos, dilatacións, piercings e tatuaxes domina as rúas viveirenses. Viveiro ten un ambiente especial polas noites. A xente sae ás rúas a compartir. Hai troula para dar e tomar, e un feixe de pafetos de todos os estilos e todos os gustos: latinos, hardcore, house, reggaeton... O bocadillo de tortilla das sete da mañá no Castilla é a guinda do pastel da noite viveirense.

Domingo. Catro da tarde. Decidimos pór rumbo ao sitio que máis ganas tiña de visitar. Collemos o coche e subimos a San Roque. Se xa o camiño é impresionante ­(pois pasas por un refuxio de animais onde podes ver corzos, cervos e outros animais salvaxes), o alto do miradoiro de San Roque é algo que non cabía na miña imaxinación. O río Landró coleando como unha serpe vai percorrendo o seu camiño. Todo Viveiro aos pés como unha pequena maqueta de casiñas mariñeiras. A ría cortada pola montaña, ao fondo a Gañidoira, verde e azul fundíndose nunha paisaxe incomparable.



Chegou a fin da viaxe. Viviero, terra de salvaxes do Norte, dos máis valentes mariñeiros. Volverei pronto. Volvo para Santiago con moi bo sabor de boca. Sabor a calamares, a chourizo e a viño. Sabor a mar, sabor a xente. E, sobre todo, sabor a torresmos de Servando o do Castilla.